ฮัยยะ อะลา ค็อยริลอะมัล

ฮัยยะ อะลาค็อลริลอะมัล เป็นส่วนหนึ่งของการอะซานและอิกอมะฮ์ หมายถึง การรีบเร่งมาสู่การกระทำที่ดีงามที่สุด ตามริวายะฮ์ต่างๆได้รายงานว่า ประโยคนี้ ถือเป็นส่วนหนึ่งของการอะซานและอิกอมะฮ์ ในสมัยของศาสดามุฮัมมัด (ศ็อลฯ) แต่ทว่า คอลีฟะฮ์ที่สอง ได้ตัดมันออก เนื่องจากเขาต้องการที่จะส่งเสริมให้มีการทำญิฮาด

บรรดาชีอะฮ์ กล่าวในการอะซานและอิกอมะฮ์ว่า ฮัยยะ อะลา ค็อยริลอะมัล แต่ชาวอะฮ์ลิซซุนนะฮ์ จะไม่กล่าวประโยคนี้ในการอะซาน ด้วยเหตุนี้เอง ฮัยยะ อะลา ค็อยริลอะมัล จึงกลายสัญลักษณ์หนึ่งของชีอะฮ์ ขณะที่ในทางตรงกันข้ามกับ อัศศอลาตุ ค็อยรุม มินัลเนาว์ม (การนมาซนั้นดีกว่าการนอนหลับ) ก็เป็นสัญลักษณ์หนึ่งของซุนนี อย่างไรก็ตาม ประโยค อัศศอลาตุ ค็อยรุม มินัลเนาว์ม ได้มีการเพิ่มเติมในการอะซานในยุคสมัยของคอลีฟะฮ์ที่สอง ซึ่งชาวชีอะฮ์ถือว่า เป็นบิดอะฮ์ (สิ่งอุตริ)

สถานภาพและความสำคัญ

ฮัยยะ อะลา ค็อยริลอะมัล หมายความว่า พวกท่านทั้งหลาย จงรีบเร่งมาสู่การกระทำที่ดีที่สุด ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของการอะซานและอิกอมะฮ์ ประโยคนี้ระหว่างชีอะฮ์และซุนนีในอะซานและอิกอมะฮ์นั้นมีความแตกต่างกัน (1) บางครั้งเรียก สองประโยค ฮัยยะอะลัศศอลาฮ์ และฮัยยะอะลัลฟะลาฮ์ ว่า ฮัยอะละฮ์ (2)

ฮัยยะ อะลา ค็อยริลอะมัล เป็นส่วนหนึ่งของการอะซานใช่หรือไม่?

บรรดาฟะกีฮ์ของชีอะฮ์ ถือว่า ฮัยยะ อะลา ค็อยริลอะมัล เป็นส่วนหนึ่งของการอะซานและอิกอมะฮ์ ที่ต้องกล่าวหลังจาก ฮัยยะ อะลัล ฟะลาฮ์ (พวกท่านทั้งหลาย จงรีบเร่งมาสู่ชัยชนะเถิด) แต่ทว่า บรรดานักนิติศาสตร์ของชาวอะฮ์ลิซซุนนะฮ์ ไม่ถือว่า ฮัยยะ อะลา ค็อยริลอะมัล เป็นส่วนหนึ่งของการอะซาน ขณะที่พวกเขาถือว่า เป็นมุสตะฮับที่จะต้องกล่าวคำว่า อัศศอลาตุ ค็อยรุม มินัลเนาว์ม ในการอะซานของนมาซศุบฮ์ (4) ตามทัศนะของพวกเขา ถือว่า การกล่าว ฮัยยะ อะลา ค็อยริลอะมัล ในการอะซาน เป็นมักรูฮ์ (5) ตามริวายัตต่างๆ ได้รายงานว่า คำว่า ฮัยยะ อะลา ค็อยริลอะมัล เป็นส่วนหนึ่งของการอะซานในยุคสมัยของศาสดามุฮัมมัด (ศ็อลฯ) (6) และยังมีรายงานทั้งหลายอีกเช่นกันว่า บรรดาศอฮาบะฮ์บางคน เช่น อับดุลลอฮ์ บิน อุมัร (7) บิลาล ฮะบาชีย์ (8) และอะบูมะฮ์ซูเราะฮ์ (9) ได้กล่าวคำว่า ฮัยยะ อะลา ค็อยริลอะมัลในการอะซาน

การตัดออกจากการอะซาน

ในการปกครองของคอลีฟะฮ์ที่สอง เขาได้สั่งให้ตัดคำว่า ฮัยยะ อะลา ค็อยริลอะมัล ออกจากการอะซาน (10) เชคศอดูก รายงานว่า อิบนุอับบาส กล่าวว่า วัตถุประสงค์ของคอลีฟะฮ์ที่สอง คือ การที่ประชาชนถือว่า นมาซ เป็นการกระทำที่ดีที่สุดและจะได้ไม่หันหลังให้กับการทำญิฮาด (11) อิมามกาซิม (อ.) กล่าวว่า เหตุผลที่แท้จริงและซ่อนเร้นของการกระทำนี้ คือ การทำให้ประชาชนออกห่างจากการมีวิลายะฮ์ (การกระทำที่ดีที่สุด) แม้ว่าในภายนอก เหตุผลของมันก็จะเป็นการออกห่างจากการญิฮาดของประชาชนก็ตาม (12) ตามรายงานจากหนังสือมะอานีอัลอัคบาร อิมามศอดิก (อ.) ได้ตอบคำถามเกี่ยวกับ ฮัยยะ อะลา ค็อยริลอะมัล ว่า การกระทำที่ดีที่สุด คือ การมีวิลายะฮ์ (13)

สัญลักษณ์ของชีอะฮ์ในการอะซาน

ฮัยยะ อะลา ค็อยริลอะมัล ถือเป็นสัญลักษณ์หนึ่งของชีอะฮ์ ด้วยเหตุนี้เอง ในการปกครองของชีอะฮ์ จึงมีการกล่าวประโยคนี้ในการอะซานของพวกเขา แต่ทว่าได้มีการตัดประโยคนี้ออกจากการอะซานของชาวอะฮ์ลิซซุนนะฮ์

ในปีฮิจเราะฮ์ที่ 169 ขณะที่ฮุเซน บิน อะลี (ชะฮีดฟัค) ได้ลุกขึ้นต่อสู้จนกระทั่งยึดเมืองมะดีนะฮ์ เขาได้สั่งให้กล่าวประโยค ฮัยยะ อะลา ค็อยริลอะมัลในการอะซานของนมาซศุบฮ์ เมื่อผู้ปกครองเมืองมะดีนะฮ์ได้ยินประโยคนี้ก็ได้หลบหนีไป (14)

ในการปกครองของราชวงศ์ฟาฏิมียูน (297-567 ฮ.ศ.) ในอียิปต์ ได้มีการกล่าว ฮัยยะ อะลา ค็อยริลอะมัลในการอะซาน (15) ในปี 359 ฮ.ศ. ได้มีการกล่าว ฮัยยะ อะลา ค็อยริลอะมัล เป็นครั้งแรกของการอะซานในมัสญิดอิบนุฏูฏูน (16) แต่ในการยึดครองอียิปต์ของศอลาฮุดีน อัยยูบี เขาได้ตัดประโยคนี้ออกจากการอะซาน (17)

ในการปกครองของราชวงศ์บูยิด (การปกครองระหว่าง 322-448 ฮ.ศ.) ได้มีการกล่าว ฮัยยะ อะลา ค็อยริลอะมัลในการอะซาน แต่เมื่อราชวงศ์เซลจูกได้เข้ามาปกครอง พวกเขาได้สั่งให้ตัดประโยค ฮัยยะ อะลา ค็อยริลอะมัล ออกจากการอะซาน (18)

ในปี 441 ฮ.ศ. ได้เกิดการปะทะกันระหว่างสำนักคิดหนึ่ง ในเขตชุมชน กัรค์ ของกรุงแบกแดด ชาวชีอะฮ์ ได้กล่าว ฮัยยะ อะลา ค็อยริลอะมัลในการอะซาน (19) และในปี 448 ฮ.ศ. ผู้ปกครองในเวลานั้นได้สั่งให้ตัดประโยค ฮัยยะ อะลา ค็อยริลอะมัล ออกจากการอะซาน และเพิ่มประโยค อัศศอลาตุ ค็อยรุม มินัลเนาว์ม (20)

หลังจากที่ออลไจทู (680-716 ฮ.ศ.) เข้ารับมัสฮับชีอะฮ์ เขาได้สั่งให้กล่าว ฮัยยะ อะลา ค็อยริลอะมัลในการอะซาน (21)

ตัษวีบ เป็นสัญลักษณ์การอะซานของอะฮ์ลิซซุนนะฮ์

ในทางตรงกันข้ามกับ ฮัยยะ อะลา ค็อยริลอะมัล ประโยค อัศศอลาตุ ค็อยรุม มินัลเนาว์ม หรือ ตัษวีบ เป็นสัญลักษณ์ของการอะซานของชาวอะฮ์ลิซซุนนะฮ์ (22) ตามทัศนะของอิมามียะฮ์และซัยดียะฮ์ ถือว่า ตัษวีบ (การเพิ่ม ประโยค อัศศอลาตุ ค็อยรุม มินัลเนาว์ม เป็นบิดอะฮ์ (สิ่งอุตริ) (23) เพราะว่า คำพูดและการกระทำของศอฮาบะฮ์ ไม่เป็นฮุจญัต (ข้อพิสูจน์ที่แท้จริง) แต่คำพูดและการกระทำและตักรีรของบรรดามะอ์ศูมต่างหากที่เป็นฮุจญัต(24)

ความหมายของการกระทำที่ดีที่สุด

บางริวายะฮ์ ได้รายงานว่า การกระทำที่ดีที่สุด คือ การนมาซ (25) แต่ยังมีฮะดีษอีกส่วนหนึ่งที่อธิบายว่า การกระทำที่ดีที่สุด คือ การมีวิลายะฮ์ (26) หรือ การทำความดีต่อท่านหญิงฟาฏิมะฮ์และบุตรทั้งหลายของนาง (27)

ผลงานประพันธ์

ได้มีหนังสือจำนวนหนึ่งที่ประพันธ์เกี่ยวกับประเด็น ฮัยยะ อะลา ค็อยริลอะมัล ซึ่งมีดังนี้

อัลอะซาน บิฮัยยะ อะลา ค็อยริลอะมัล ผู้เขียน มุฮัมมัด บิน อะลี บิน ฮะซัน อะลาวีย์ (367-445 ฮ.ศ.) จากนักวิชาการสำนักคิดซัยดียะฮ์ ในหนังสือเล่มนี้ ได้รวบรวมริวายะฮ์ที่รายงานว่า ประโยค ฮัยยะ อะลา ค็อยริลอะมัล เป็นส่วนหนึ่งของการอะซาน ซัยดียะฮ์มีความเชื่อเหมือนกับอิมามียะฮ์ว่า ฮัยยะ อะลา ค็อยริลอะมัล เป็นส่วนหนึ่งของการอะซาน (28) หนังสือนี้ ด้วยการค้นคว้าของมุฮัมมัด ยะฮ์ยา ซาลิม อัซซาน นักวิจัยสำนักคิดซัยดียะฮ์ ได้จัดพิมพ์โดยสำนักพิมพ์มัรกัซ บัดรุลอิลมีวัษษะกอฟี ในปี 1418 ฮ.ศ. กรุงซานา ประเทศเยเมน

ฮัยยะ อะลา ค็อยริลอะมัล บัยนัชชะรีอะฮ์วัลอิบติดาอ์ เขียนโดย มุฮัมมัด ซาลิม อัซซาน หนังสือเล่มนี้ มี 70 หน้า และได้ตีพิมพ์ในปี 1419 ที่ประเทศเยเมน

ญูซอียะตุฮัยยะ อะลา ค็อยริลอะมัล ฟิลอะซาน ผู้เขียน อับดุลอะมีร ซุลฏอน จัดพิมพ์โดยสมัชชาอะฮ์ลุลบัยต์โลก

อัลอะซาน บัยนัลอิศอละฮ์วัตตะฮ์รีฟ ฮัยยะ อะลา ค็อยริลอะมัล อัชชะรีอะติชชะอารียะฮ์ เขียนโดย ซัยยิดอะลี ชะฮ์ริสตานี

ฮัยยะ อะลา ค็อยริลอะมัล มะซาอิล ชัรอียะฮ์ บัยนัซซุนนะฮ์ วัลบิดอียะฮ์ ผู้เขียน ซัยยิดมุฮัมมัดมะฮ์ดี คุรซาน (30)